Bizarre muziekinstrumenten (3)

Vandaag trekken we weer een blik open van het eigenaardigste wat de wondere wereld van de muziekinstrumenten ons te bieden heeft.

De Lego-klavecimbel



Link (met geluid)

Mensen met te veel vrije tijd. Zonder die lui zou je lang niet zo veel leuke Bizarre Muziekinstrumenten hebben. En hier heeft veel tijd ingezeten: een klavecimbel, gemaakt van Lego. En hij werkt! Ieder klein onderdeeltje (behalve de snaren) is van Lego, tot de hefboompjes aan toe. Hij geeft veel nevengeluid, maar hij is bespeelbaar! Twee jaar heeft de bouwer eraan gewerkt.

De Auto



Filmpje

Vorige week de fiets, nu de auto. James May, die rustige uit Top Gear, maakt in het filmpje de tune van het programma na met het geluid van verschillende automotoren (de kwaliteit is soms niet zo goed, maar de belangrijkste punten staan erop). De reactie van zijn medepresentatoren is... in ieder geval enthousiast. Bedankt, Rieks, voor de suggestie.

De Draailier



Filmpje

Eigenlijk is de Engelse naam mooier: Hurdy-Gurdy. Dit wonderschone instrument is een soort viool waarbij de snaren niet door een stok, maar door een draaiend wiel worden gestreken. Knoppen aan de zijkant maken vervolgens de snaren korter of langer, zodat je melodie krijgt. Je komt het instrument veel tegen in Franse en Hongaarse volksmuziek. Het geluid lijkt vreemd genoeg nog het meest op dat van een doedelzak.

De Serpent



Filmpje (muziek vanaf 2:45)

Ook al zo'n prachtig volksinstrument, ditmaal uit de renaissance. Het is duidelijk hoe dit ding aan zijn naam komt. Vanzelfsprekend familie van de hoorn en de tuba, maar nog moeilijker te spelen; het luistert erg nauw qua lipspanning. Daarom wat in onbruik geraakt. Maar wat mij betreft één van de mooiste muziekinstrumenten die hier zijn langsgekomen.

De Neusfluit



Filmpje

Wederom een verzoeknummertje van Rieks. Misschien ken je het neusfluitje wel in kleine variant. Maar de lange neusfluit is eigenlijk nog maller. Hij bestaat in varianten voor één of twee neusgaten. Tja, waarom ook niet. Wel goed schoonmaken!

De Kleinste Gitaar Ter Wereld



Hij is tien micrometer lang, gemaakt van silicone-kristallen en alleen zichtbaar met een fikse microscoop: de nano-gitaar! Hij is zo groot als een doorsnee cel, en gemaakt met geavanceerde middelen. De snaren zijn slechts 50 nanometer dik, dus de breedte van honderd atomen. En ja, je kunt er op spelen! Niet met de hand, natuurlijk, maar als je met een nano-laser de snaren aanslaat krijg je een trilling. Die is niet met het blote oor waarneembaar, helaas.

De Grootste Gitaar Ter Wereld



Filmpje 1
Filmpje 2
Filmpje 3

Wat de grootste gitaar ter wereld is, lijkt geen uitgemaakte zaak. The sky is the limit, lijkt het wel. In ieder geval moet je er nog wel op kunnen spelen. Het exemplaar op het plaatje schijnt echt de grootste te zijn, die in de eerste twee filmpjes kunnen nog worden bespeeld. En de derde is zo groot dat je er in kan.

Bizarre muziekinstrumenten (2)

Het is weer tijd voor een collectie vreemde muziekinstrumenten. Ditmaal de favoriete instrumenten van bekende en minder bekende artiesten, uitvinders en excentriekelingen.

Jean-Michel Jarre: De Laserharp



Filmpje

De elektro-muzikant Jean-Michel Jarre bespeelt, naast zijn enorme collectie synthesizers, een uniek instrument: de laserharp. Het apparaat detecteert het onderbreken van laserstralen en geeft zo een toon. Jarre schijnt het niet altijd live te spelen, maar het ziet er wel spectaculair uit. Zolang je er maar niet recht inkijkt.

Benjamin Franklin: De Glas-Armonica



Filmpje

Onder de uitvindingen van de beroemde zestiende-eeuwse schrijver, uitvinder en politicus Benjamin Franklin bevinden zich de bliksemafleider, de kilometerteller, de bifocale lens en de Verenigde Staten. Zijn favoriete uitvinding was echter een muziekinstrument, gebaseerd op het geluid van gewreven wijnglazen. Het bestaat uit draaiende glazen bollen, gevuld met water. Leg er een vochtige hand op, en je krijgt het geluid van trillend kristal. Hij noemde het de glas-armonica (géén harmonica).

Frank Zappa: De Fiets



Filmpje (1 van 4)

Ergens in de vroege jaren zestig was op de toen razend populaire TV-show van Steve Allen een rare snuiter te gast: een nog piepjonge en volslagen onbekende grapjas genaamd Frank Zappa - nog zonder snor en sik. Met een stalen gezicht liet hij zijn nieuwste muziekinstrument zien: de fiets. Te bespelen met mondstuk, drumstick en strijkstok. Zappa zou tot zijn dood in 1993 op virtuoze wijze geniale rockmuziek versmelten met droge humor.

Claude Leonetti: De Léode



Filmpje
In actie

Claude Leonetti van de Franse rockband Lazuli is na een verkeersongeluk verlamd geraakt aan zijn linkerhand. Om toch muziek te kunnen maken ontwikkelde hij de Léode, een instrument waarmee hij met links alleen maar knoppen in hoeft te drukken en met rechts over een fretboard gaat. Het is, net als de cricket bat en de laserharp, een MIDI-synthesizer. Overigens heeft Lazuli ook iemand in dienst die Warr-gitaar speelt.

Rick Nielsen: Het Vijfkoppig Monster



Rick Nielsen, de gitarist van Cheap Trick, staat bekend om zijn enorme collectie bizarre gitaren. Zijn meest beruchte is een exemplaar met maar liefst vijf nekken, die hij tijdens concerten onder luid gejuich omhangt voor de laatste toegift. En hij bespeelt ze allemaal!

Het Weense Groente-orkest




Filmpje

De komkommerfoon, de aubergine-castagnette, de preiviool, de wortelfluit en meer van dat soort dingen. Das erste Wiener Gemüseorchester maakt muziek met groenten. Het orkest bestaat uit elf muzikanten, een geluidsman en een kok: het gehele instrumentarium wordt na afloop van een concert met smaak door het publiek opgegeten.

De Mellotron



Filmpje, toen
Filmpje, nu

De Mellotron is een beroemdheid op zich. Deze wispelturige schoonheid was in de jaren zestig het eerste keyboard dat geluiden van andere instrumenten na kon doen, iets wat nu vrij normaal is. Het lijkt op een gewoon keyboard, maar je zal niet geloven hoe hij werkt: met cassettebandjes. Iedere toets in aangesloten op een stukje magnetische tape, die afspeelt als je de toets indrukt. In het filmpje wordt het uitgelegd. Een enorm gedoe om de tapes te wisselen, en bovendien gaat het apparaat vrij snel stuk. Toch is het een populair instrument onder retro-heads. Vooral het karakteristieke, warme koorgeluid wordt gewaardeerd.

Niels presenteert: Bizarre muziekinstumenten

Genoeg van paino, gitaar, dwarsfluit en harp? Te gewoontjes? Kijk maar eens naar deze apparaten; die had je vast nog niet.

De Contrabasfluit

Fluitjes, dat zijn toch hoge piepgeluidjes? Niet met dit apparaat. Ik vermoed dat dit muzikale afwateringssysteem is uitgevonden door een loodgieter. Met 15 klio nog net arbo-verantwoord. In tegenstelling tot...

De Octobas

Hij ziet er niet zo gek uit. Maar dat vrouwtje is in werkelijkheid twee meter tien. Dit instrument is zo groot dat je daadwerkelijk twee man nodig hebt om erop te spelen; één boven bij de hals en één beneden bij de brug. Hij haalt de C0, een noot van rond de 16 hz. Al bijna niet meer te horen. Maar wat je vast wel kan horen:

De Pyrofoon

Het geluid van de pyrofoon, of het vuurorgel, wordt geproduceerd door... explosies. Die worden gegenereerd in een soort interne verbrandingsmotor, en laten de lucht door de orgelpijpen lopen. Loopt op benzine; je moet er dus op een gegeven moment mee naar het tankstation.

De Warr-gitaar

Je kent de twaalfsnarige gitaar misschien wel, maar vast niet zo. Hij kan zowel rechtop gespeeld worden (als een cello) of horizontaal (als een gitaar), maar dat laatste ziet er vast niet uit. Het is de bedoeling dat de met twee handen op de frets tapt. Het lijkt me een helse klus om zo'n ding te stemmen. Een instrument waarbij dat niet hoeft:

De Cricket Bat

Steve Hogarth, zanger van Marillion, speelt, naast het zingen, toetsen, gitaar, bas, percussie en... cricket bat. Het ding is uitgehold en gevuld met MIDI-apparatuur. Met de knoppen op de body en het handvat (hals?) kan hij zo synthesizer spelen. Handig als je een beetje wil kunnen rondhupsen op het podium. Een andere nieuwerwetse uitvinding:

De Stylofoon

Dit grappige hebbedingetje uit de jaren zestig wordt bespeeld met een stylus. Het metalen pennetje zorgt ervoor dat het circuit wordt gesloten, waardoor je een toon krijgt. De meeste van deze dingen zijn verkocht als speelgoed, maar Kraftwerk schijnt ze echt gebruikt te hebben.

En dan nu de grote klassieker:

De Theremin

Eén van de beroemdste vreemde instrumenten - en je hoeft hem niet eens aan te raken. Hij werkt met een magnetisch veld. Door je hand op een bepaalde plek erbij in de buurt te houden krijg je een toon, die je van hoogte en intensiteit kan laten veranderen door je hand omhoog, omlaag en opzij te bewegen. Het karakteristieke WoooOOOooooOOOoo geluid blijft voor eeuwig verbonden aan slechte horror- en science-fiction films uit de jaren vijftig.

Ken jij nog bizarre instrumenten? Laat het weten in de comment!

De wedergeboorte

Hallelujah.

Ik ben herboren. Een baby. Tabula rasa. Een asceet, een profeet. Diogenes, Boeddha en Rousseau in één.

Mijn computer was de afgelopen week geveld door een verschrikkelijk virus. Superheld Roy heeft dagen achtereen full-time gevochten om deze schurkachtige worm te verslaan, maar het mocht niet baten. Operatie search-and-destroy heeft gefaald. Er zat maar één ding op: abandon ship! De harde schijf moest leeg.

En leeg is -ie. Weg zijn alle half- en heelslachtige essays voor filosofie en de middelbare school, weg de spelletjes waar ik vijf jaar geleden aan werkte en die ik nooit durfde te verwijderen, weg alle afleveringen van Thunderbirds, The Muppet Show en Monty Python's Flying Circus. Weg ook zijn de opnamen van mijn liedjes, evenals het programma waarmee ik alles opnam.

Tot zover materialisme.

Dus nu zit ik achter een verse en ernstig snelle, lege computer. Een schone lei. Als jij ooit de kans kreeg om alles over te doen, wat zou je dan doen? Nou, ik heb die kans. Hallelujah.

Viva la Joe

Volgens mij is het de nachtmerrie van iedere muzikant. Je denkt een origineel lied te hebben geschreven en krijgt vervolgens te horen dat het al bestaat.

Het overkwam Coldplay. Hun (mooie) Viva la Vida (link) heeft dezelfde melodie als het (evenzogoed verdienstelijke) If I Could Fly van de heer Satriani (link). Laatstgenoemde was eerder, dus die gaat verhaal halen in de rechtszaal. Of die zaak al is opgelost weet ik niet.

Het lijkt me sterk dat er sprake is van kwaad opzet. Coldplay gebruikte eerder een deuntje van Kraftwerk (Computerliebe werd Talk), maar vroeg hiervoor toestemming aan de Duitse synthpioniers en gaf hen de eer. Als ze iets van Satriani wilden gebruiken hadden ze hem dat ook vast wel gevraagd.

Het is waarschijnlijker dat één van de bandleden het nummer van Satriani ooit gehoord heeft en onbewust heeft opgeslagen; toen het idee weer bovenkwam moet hij gedacht hebben dat het zijn eigen idee was.

Dat, of het is echt puur toeval. Dat kan ook; wat je met muziek kan doen kent immers zijn beperkingen.

Laatst wees iemand mij erop dat een deuntje van mij wel erg leek op iets van, of all things, Kraftwerk. Nou heb ik nooit zo fanatiek naar Kraftwerk geluisterd, maar ik heb het bekeken, en verdomd als het niet waar is. Toeval? Misschien heb ik het lied van Kraftwerk ooit ergens gehoord, misschien ook niet. Maar ik zal de eerste zijn om het toe te geven als ergens dezelfde melodie in zit.

Het kan altijd gebeuren dat je als artiest per ongeluk iets maakt wat al bestaat. Als de ene oermens het wiel niet had uitgevonden, had de ander het wel gedaan. Coldplay moet toegeven dat hun lied lijkt op dat van Satriani, en hem wat krediet geven. Niet teveel; Viva la Vida blijf het lied van Coldplay. Het wijkt af van Satriani's nummer zoals Talk van Computerliebe.

Satriani kan dan best over zijn hart strijken. Ere wie eer toekomt; we hoeven elkaar niet altijd uit te persen.

Plagiaat per ongeluk. Het kan de beste overkomen, en ook een virtuoos als Satriani zal er wel eens bang voor zijn. Ik hoop dus dat ze dit conflict gentlemanly zullen oplossen.

Humor

MB is een ex-cabaretier, die ik nog ken uit mijn tijd bij Theater de Molen in Beuningen. Tussen 1990 en 2004 reisde hij langs alle theaters in het land; een gewaardeerd humorist, die echter nooit de grote beroemdheid heeft opgezocht. Tegenwoordig leert hij de kunst aan mindere goden, waaronder ikzelf.

Ik vroeg MB of je, naar zoveel jaar intensief met cabaret bezig te zijn, eigenlijk nog wel dingen leuk vindt. Ik heb Freek de Jonge ooit horen zeggen dat hij na zoveel jaar grappig moeten wezen zijn ziel aan de duivel had verkocht; hij lacht nergens meer om. Omdat hij de structuur van de grap van binnen en van buiten kent. Een grap is voor Freek een afgekloven kippenbout. Humor is voor de oude komiek als bloed voor de verpleegster; het doet hem niets meer, maar het blijft zijn broodwinning.

MB keek verbaasd op. Hij zij dat hij juist elke keer weer verrast kon worden door nieuwe vondsten van nieuwe cabaretiers. Elke keer als hij zijn cursus geeft gebeurt er wel iets dat hem doet schaterlachen. Natuurlijk, je weet waaróm je lacht. Je kunt een grap analyseren, des te beter als je er verstand van hebt. Maar dat maakt het nog niet minder leuk.

Dus als Freek de lach kwijt is, komt dat niet omdat hij de lach te goed kent. De lach is een oude vriend, waarvan hij vervreemd is graakt. Misschien is hij wel echt de verbitterde oude man waarvoor hij tegenwoordig vaak wordt uitgemaakt. Maar de lach kent zoveel gezichten, dat je nooit op hem uitgekeken raakt. Hij kan je elke keer weer verassen. Laten we hopen dat Freek het goed zal maken met zijn oude vriend.

Wat kon Freek nou gebeuren, toen hij in een lachstuip schoot?
Er is leven, er is leven na de dood.

Provincie

Ik heb tentamens komende week. Gisteren, en vandaag trouwens ook, was het prachtig weer. Tijd dus om er even uit te soggen.

Ik ondernam, zoals ik wel vaker doe, een fietstochtje door het Groninger land. Ik weet niet wie ooit zei dat Nederland vol is, maar die is zeker nooit in de Ommelanden geweest. Als Stad eenmaal uit het zicht verdwenen is zie je groene, modderige weilanden zover als het oog reikt. Soms wordt een enorm stuk grond bevolkt door één enkel schaap. De horizon is je constante metgezel. Hier en daar kom je door wierden met namen als Wierumerschouw, Aduarderzijl en Slaperstil, die vaak uit niet meer bestaan dan drie boerderijen en (soms) een kerkje.

Af en toe kom je wat oude mensen tegen, verder is het leeg. In het Reitdiep liggen oude, roestige scheepjes. Soms rijdt er een auto voorbij. Mijn fiets kraakt. Verder is het stil.

Goed.

Ik kom ook wel eens in de Randstad. Mijn moeder is verliefd op Amsterdam (en op iemand die er woont). Ik heb bovendien wat vrienden die in het Westen wonen. En zo maakt je dan een ritje per trein door de westelijke provincies. Woerden. Capelle. Hoofddorp. Amsterdam-Zuid.

Om de een of andere reden doet het niet-toeristiche, niet-grootstedelijke deel van de Randstad me veel leger, verlatener en desolater aan dan het Groninger land. Mensen zijn er genoeg. Toch is er een zekere armoede. Alles is hier binnen handbereik, maar het is kil en grauw.

Mijn fietstocht eindigt in Winsum, wat overigens een prachtdorp is. Het begint donker te worden. Er staat tegenwind richting Stad, dus ik koop een treinkaartje voor de fiets; in Winsum is een stationnetje. En daar is de Winsumer hangjeugd; niets te klagen, niets te doen. Misschien dromen ze van de grote stad, misschien ook wel niet. Waarom zouden ze?

Volgens mij wil iedereen altijd ergens anders zijn.

Handschoenen

Zo ben je gezond en min of meer gelukkig, zo ontdek je ineens dat je een bizarre handidcap hebt.

Ik had in de trein mijn handschoenen laten liggen. Dat is nog niet de handicap; daar kom ik zo op. Enfin, gebeurt iedereen wel eens, natuurlijk. Dus ik naar de stad, in dit geval Nijmegen, om nieuwe handschoenen te kopen.

Blijkt dat ineens godsonmogelijk te zijn. Waarom? Ik heb abnormaal grote handen. Dat moet wel, want uit drie winkels paste me werkelijk níets. Vooral mijn duimen zijn veel te lang, en dat is voor de meeste wanten de beperkende factor.

In de vierde winkel heb ik uiteindelijk een paar XXL-exemplaren op de kop kunnen tikken. Die gaan nog net.

Tja, wat moet je ermee? Accepteren dan maar. Misschien moet ik een Hyve oprichten voor mensen met grote handen. Buiten het handschoenen kopen heb ik er in ieder geval niet al te veel last van. Bij het pianospelen is het alleen maar handig. En ik weet nu ook dat ik op dit paar handschoenen zuinig moet zijn...